Marsz alergiczny

Getting your Trinity Audio player ready...

Marsz alergiczny jest bardzo kontrowersyjnym sformułowaniem. Przez wielu alergologów niezbyt lubianym i omijanym w ich słownictwie. Jednak to co dzieje się pod tymi słowami, wcale nie napawa optymizmem. Jeśli więc borykasz się z atopowym zapaleniem skóry (AZS) lub alergia pokarmową, warto dowiedzieć się, co tak naprawdę kryje się pod tym pojęciem.

Co to jest alergia?

Rozpoczynając ten wątek, wracam do podstaw. Przytaczając to, co już wiesz.

Jakbyśmy miały zdefiniować w prostych słowach alergię, to powiedziałybyśmy, że jest to niewłaściwa odpowiedź układu immunologicznego na coś powszechnego. Taka reakcja organizmu powoduje stan zapalny. Ten stan zapalny może występować np. na skórze, w układzie pokarmowych, układzie oddechowym, a nawet nerwowym. W zależności jak organizm alergika zareaguje na dany alergen, mogą powstać różne objawy. Więcej na temat alergii i jej objawów możesz przeczytać w osobnym artykule.

Alergia, rozumiana jako nadwrażliwość immunologiczna, potrafi naprawdę „uprzykrzyć” życie. Nawet bezpośrednio jemu zagrozić, poprzez wystąpienie wstrząsu anafilaktycznego. Może też Twoje dziecko boryka się z „niewielką” alergia, rozumianą jako alergia dająco niezbyt dokuczliwe objawy. Jednak musisz wiedzieć, że to nawet to, nie są żarty. Ponieważ, te delikatne objawy, mogą mieć tendencję do „rozwijania się”, „przekształcania”, „przemieszczania”. Jakiegokolwiek słowa byśmy chciały tutaj użyć, to wszystkie jego synonimy musiałyby wiązać się z określeniem marszu.

Co to jest marsz alergiczny?

Marsz alergiczny, jest tak naprawdę rozwijaniem się choroby alergicznej. Taka forma naturalnej, samoistnej ewolucji. Następuje to wraz z dorastaniem alergika. Polega na tym, że w czasie tzw. „marszu alergicznego” proces zapalny zmienia lokalizację. Oznacza to, że wywoływane przez alergen zapalenie zaczyna ujawniać się na kolejnych narządach powodując w ten sposób inne, nowe objawy. Taka forma ataku, inwazji, na jeszcze nie zajęte tereny. Podczas marszu alergicznego, możliwe jest zwiększanie się ilości uczulających alergenów. Zazwyczaj, rozpoczyna się alergią pokarmową w wieku niemowlęcym, a następnie przekształca się w szereg innych chorób. Niestety, marsz alergiczny może przybierać na sile i być powodem dużych problemów zdrowotnych w wieku dorosłym. Właśnie dlatego, nie powinno bagatelizować się mniej uciążliwych objawów alergii wśród niemowląt i dzieci przedszkolnych. Marsz alergiczny jest typową cechą alergii.

Wiem, że nie brzmi to zbyt dobrze. Właśnie dlatego chciałabym, abyś o tym wiedziała i mogła wraz z lekarzem pomóc swojemu maluchowi.

Etapy marszu alergicznego

Alergia, jest na tyle przebiegłą chorobą, że lubi się ukrywać oraz… rozwijać. Tak jak rozwój Twojego maluszka, można podzielić na etapy i skoki rozwojowe, tak właśnie rozwój chorób alergicznych też można podzielić. Naukowcy (nie tylko w Polsce) przeprowadzili szereg badań na zróżnicowanych grupach osób. Badania były prowadzone przez wiele lat i w wielu regionach świata. Wyniki ich są spójne. Na ich podstawie, został opracowany wykres. Ten schemat, bardzo trafnie obrazuje jakie są etapy marszu alergicznego. Przyjrzyj się poniższemu rysunkowi:

Z opracowanego przez specjalistów schematu można wyróżnić kolejne, następujące po sobie etapy rozwoju marszu alergicznego.

Etap 1: Postać jelitowo-żołądkowa.

Jest to zazwyczaj pierwsza oznaka tego, że coś dzieje się niepokojącego. Może zaobserwować je u maluszka już w okolicach 0-6 miesiąca życia. Zazwyczaj objawia się niechęcia do jedzenia, znaczą skłonnością do ulewania, biegunkami, kolką, krwią w stolcu lub zaparciami.

Etap 2: Atopowe zapalenie skóry (AZS)

Pojawia się we wczesnym dzieciństwie. Najczęściej w pierwszym półroczu życia dziecka zaczynają się pierwsze objawy AZS, które przybierają na sile w okolicach 1 urodzin. Wraz z wiekiem, może się zdarzyć, że organizm maluszka „naturalnie wyrośnie” z AZS. Jednak wszystko wskazuje na to, że jest to początek choroby alergicznej. Zmiany na skórze mają tendencję do zgrubień i uwydatniania się tzw. lichenizacji. Zmiany na skórze potrafią zmieniać swoją lokalizację oraz wygląd. Na początku mogą to być grudki wysiękowe i pęcherzyki, nadżerki. Zmiany na skórze najczęściej występują na twarzy, za uszami, na skórze pod włosami, na tułowiu i w zgięciach kolan i łokci. Wszystkim tym zmianą towarzyszy świąd skóry.

Etap 3: Alergia pokarmowa

Zazwyczaj objawia się do 2 roku życia. Jest tez silnie związane z rozszerzaniem diety w okolicach 6 miesiąca. Często przybiera na sile i trwa do ok 6 roku życia. Wówczas mówimy o tzw. „wyrastaniu z alergii”. Jednak czy tak naprawdę jest… Wykazano, że uczulenie na pokarmy we wczesnym dzieciństwie jest czynnikiem ryzyka wpływającym na wystąpienie alergii wziewnych. Alergia pokarmowa jest często początkiem alergii wziewnych. Dzieje się tak, ponieważ alergia pokarmowa w przewodzie pokarmowym, zapoczątkowuje zwiększeniu stężenia przeciwciał w układzie oddechowym i potęguje nadreaktywność oskrzeli ( czyli astmę).

Etap 4: Astma

Właśnie w okolicach 2-3 roku życia mogą pojawić się pierwsze oznaki astmy wczesnodziecięcej oraz często z nią związane alergie na pyłki cało roczne lub sezonowe (tzw. alergie wziewne). Na tym etapie, bardzo ważne jest zdiagnozowanie alergii wziewnych, astmy oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia. Wszystko to, ma na celu „zatrzymanie” rozwoju astmy. Okazuje się, że około 30% dzieci w wieku 0-6lat miało przynajmniej jeden epizod świszczącego oddechu. Najczęściej występuje podczas infekcji wirusowych. Wraz z dorastaniem, zwiększa się średnica oskrzeli, co wpływa na zmniejszenie częstości świstów podczas infekcji. Jednak, u niektórych, epizody świszczącego oddechu mogą występować poza infekcją. Jest to prosta droga do astmy oskrzelowej. Pojawia się wówczas suchy, duszący, napadowy kaszel. Najczęściej w nocy lub rano oraz pod wpływem wysiłku lub silnych emocji. Jest to związane z silnym uciskiem w klatce piersiowej.

Etap 5: Alergiczny nieżyt nosa

Pojawia się zazwyczaj w wieku 4-7 lat. I nie leczony narasta. Zazwyczaj występuje sezonowo i jest związany z okresami pyleń drzew lub traw. Może tez być całoroczny, wówczas mamy do czynienia zazwyczaj z alergia na roztocza kurzu lub sierścią zwierząt. Wtedy, nasze dziecko, zazwyczaj ma wodnisty katar, który wcale po 7 dniach nie mija. Do tego ma tendencje do kichania seriami, zatkany nos i gęsta wydzielinę, która spływa po tylnej ścianie gardła. Pojawia się wówczas (najczęściej po nocy) przewlekły kaszel. Może tez odczuwać swędzenie nosa, gardła czy oczu, a czasami nawet mieć osłabiony węch.

Etap 6: Alergiczny nieżyt nosa i astma oskrzelowa

Czyli taki prawdziwy misz-masz. Połączenie obu chorób. Te choroby dają pierwsze objawy zazwyczaj pomiędzy 8-14 rokiem życia.

U 45% dzieci ze stwierdzonym wypryskiem atopowym stwierdzono występowanie alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa, a u 43%- astmę oskrzelową. Dzieciom z łagodnym przebiegiem AZS udało się uniknąć rozwoju tych chorób. Natomiast aż 70% dzieci z ciężką postacią wyprysku doszło do rozwoju astmy.

Czy z alergii się wyrasta?

Spójrz jeszcze raz na wykres… czy widzisz ten przełomowy punkt, w którym 2 linie opadają (czerwona i pomarańczowa), na korzyść wzrostu 2 kolejnych linii (niebieskiej i zielonej). To jest ten punkt, w którym ma zasadność stwierdzenie: „jak pójdzie do szkoły to wyrośnie z tych alergii”. Jednak wówczas pojawiają się inne problemy ze zdrowiem… Które już nie mają wyraźniej granicy. Często są to wszelkiego rodzaju choroby alergiczne, nie tylko rozumiane jako astma czy katar sienny. Do chorób alergicznych zaliczają się też problemy z układem pokarmowym czy nerwowym. Na temat chorób alergicznych napisze osobny artykuł, w którym szerzej powiem o zaparciach, depresji, bólach stawów, zapaleniu migdałków i wielu innych problemach.

Podsumowując badania do których dotarłam, wynika z nich, ze alergia pokarmowa we wczesnym dzieciństwie jest czynnikiem ryzyka uczulenia na alergeny wziewne. Okazuje się, że alergie pokarmowe, dające zmiany skórne, zwiększają ryzyko rozwoju chorób alergicznych dróg oddechowych w późniejszych latach życia.

Jak powstrzymać marsz alergiczny? – podsumowanie

Marsz alergiczny jest samoistną ewolucją choroby atopowej wraz z dorastaniem alergika. W czasie jego przebiegu proces zapalny zmienia lokalizację, atakując kolejne narządy powodując inne objawy. Podczas marszu alergicznego stopniowo rozszerza się też zakres uczulających pacjenta alergenów. Rozpoczyna się zazwyczaj od atopowego zapalenia skóry(AZS) u niemowląt i przechodzi do alergii pokarmowej z udziałem immunoglobuliny(Ig) E (IgE-FA), astmy i kataru siennego.

Prawdopodobnie na początku to komórki zapalne przewodu pokarmowego niemowlęcia pełnią najważniejszą rolę w kontaktowaniu się z alergenami, natomiast u starszych dzieci rolę tę przejmuje układ oddechowy. Należy też zrozumieć, że alergia IgE-zależna nie oznacza jednej choroby, lecz cały ich wachlarz, a u chorego mogą występować jednocześnie objawy ze strony kilku narządów. Typowym przykładem jest chory na alergiczny nieżyt nosa oraz astmę.

Jeśli już na etapie alergii pokarmowej wprowadzimy odpowiednie postepowanie, jest bardzo duża nadzieja na „zatrzymanie” marszu alergicznego. W tym momencie prowadzenie właściwej diety eliminacyjnej, prób prowokacyjnych oraz dobranie leków przeciwalergicznych jest kluczem do sukcesu. Okazuje się, że leczenie farmakologiczne, pomaga na „utrzymanie alergii w ryzach”. Alergia, nie manifestuje i nie „przerzuca się” na inne narządy. A to jest właśnie klucz po który musimy sięgnąć.

Źródło:

1. Tsuge, M.; Ikeda, M.; Matsumoto, N.; Yorifuji, T.; Tsukahara, H. Current Insights into Atopic March. Children 2021, 8, 1067. https://doi.org/10.3390/children8111067 (rys 1)
2. file:///C:/Users/malko/Downloads/45382%20(1).pdffile:///C:/Users/malko/Downloads/45382%20(1).pdf
3. Obtułowicz K., Alergologia, PZWL, Warszawa 2016 rycina 15.1 s 246
4. https://forumpediatrii.pl/artykul/marsz-alergiczny-od-alergii-pokarmowej-do-astmy-oskrzelowej
5. https://www.mp.pl/pacjent/astma/lista/67150,marsz-alergiczny
6. Swincow, Grażyna, and Mieczysława Czerwionka-Szaflarska. „Symptomatologia chorób alergicznych u dzieci–marsz alergiczny.” Pediatria Polska 85.2 (2010): 141-147.
7. Nowacki, Zygmunt, et al. „Czy na podstawie badania cytologicznego błony śluzowej nosa można przewidzieć, u kogo wystąpi marsz alergiczny?.” Pneumonologia i Alergologia Polska 78.4 (2010): 263-262.
8. Michalak, Janusz. „Atopia pod kontrolą. Rozmowa z prof. Ryszardem Kurzawą.” Przewodnik Lekarza/Guide for GPs 8.6: 14-20.
9. https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/57586,alergiczny-niezyt-nosa