Dieta eliminacyjna. Czym jest oraz jak prowadzić eliminację alergenów?

Getting your Trinity Audio player ready...

Eliminacja pokarmów z diety alergika jest elementem leczenia oraz metodą diagnostyki alergii. Nieprawidłowo prowadzona dieta eliminacyjna wprowadza w błąd lekarza, nie przyniesie oczekiwanych rezultatów oraz nie wpłynie na zdrowia alergika. Musisz wiedzieć jak dobrze ją zorganizować.

Co to jest dieta eliminacyjna?

Całkowita eliminacja z codziennego żywienia pokarmów szkodliwych. Dotyczy to wszystkich posiłków oraz ich składników. Dietę eliminacyjna przeprowadza się w dwóch przypadkach:

• diagnostyki alergii
• elementu leczenia alergii

Wykluczeniu z diety podlegają również produkty, które maja w składzie pochodne alergenu oraz produkty wysoko przetworzone. Przystępując do diety eliminacyjnej, powinnaś zapoznać się z zamiennikami alergenu, aby bezpiecznie zbilansować swoją dietę.

Nie ukrywając dieta ta jest dość trudnym i kłopotliwym elementem diagnozy oraz leczenia. Wymaga dyscypliny oraz zaangażowania. Prawdopodobnie zreorganizuje żywienie nawet całej Twojej rodzinie. Musisz zmienić swój tok myślenia i uważać na każdym kroku. Począwszy od zakupów, gdzie musisz czytać składy, aż do uwagi przy gotowaniu i nakładaniu posiłku. Jednak na pociesze powiem Ci, ze problemem jest tylko pierwszy tydzień 🙂 każdy kolejny tydzień jest coraz łatwiejszy.

Dieta eliminacyjna jako diagnostyka alergii

Jak wielokrotnie pisałam, prawidłowa diagnostyka alergii jest trudnym i żmudnym procesem. Dlatego, tak ważne jest byś dobrze zrozumiała zasadę eliminacji pokarmów. Dzięki temu będziesz mogła prawidłowo prowadzić próby eliminacyjne oraz realnie wpływać na skuteczności diagnozy. W ten sposób pomagasz alergologowi, jednak najbardziej swojemu dziecku.

Diagnoza alergii za pomocą tej metody nazywa się próbą eliminacji – prowokacji. Polega na tym, by przez okres minimum 14 dni nie jeść potencjalnego alergenu i produktów, w których on lub jego pochodne są składnikiem. Jeśli podejrzewasz alergię na mleko, to oznacza, że przez 2 tygodnie nie podajesz dań z mlekiem, kazeiną i białkami serwatkowymi oraz pochodnych tj. margaryna, ser, masło, wyroby z mleka koziego, owcze lub nawet wołowinę. Na tym etapie pojawia się wyzwanie dla Ciebie i właściwie jedyna trudność. Musisz, je wszystkie, znaleźć i wyeliminować z codziennej diety. Niestety, akurat dla tego przypadku te alergeny są niemalże wszędzie. 

Eliminacje pokarmów i składników zawierających białka alergenne prowadzisz, aż do ustąpienia objawów. Przy czym, do “wyciszenia” problemów skórnych, czasami wymagana jest dłuższa próba. Wtedy należy prowadzić ja nawet przez 3-4 tygodnie. Jeśli objawy alergii ustąpiły, wówczas przychodzi pora na kolejny etap. Czyli na prowokacje.

Prowokacja potwierdza diagnozę

Prowokacja polega na kontrolowanym podaniu alergenu. Kontynuując wspomniany przykład mleka krowiego. Po przykładowych 14-21 dniach całkowitej eliminacji, podajesz niewielką ilość produktu z alergenem np. 1/2 muffinki zawierającej mleko (alergen przetworzony w wysokiej temperaturze). Jeśli objawy nie wystąpiły przez najbliższe 3 dni, ponownie podajesz alergen. Może to być większa ilość pieczonego mleka lub np. ugotowane mleko. Ważne jest tutaj by alergen był przetworzony termicznie. Na pewno nie wlewasz do szklanki surowego mleka. W ten sposób kontrolujesz, kiedy i przy jakiej ilości mleka powróciły objawy. Prowadzenie próby eliminacyjno-prowokacyjnej jest bardzo ważnym elementem diagnostyki. Im lepiej się do tej eliminacji przygotujesz i włożysz w nią więcej starań, skuteczniej pomożesz swojemu maluchowi. Zalecany czas stosowanie diety eliminacyjne w celu diagnostycznym to 2-4 tygodni.

Dieta eliminacyjna jako element leczenia alergii

Głównym celem eliminacji szkodliwego pokarmu z diety jest poprawa stanu zdrowia alergika. Zlikwidowanie przyczyny stanu zapalnego w organizmie, jest same w sobie formą leczenia. Dopóki będziesz podawała alergen, stan zdrowia i samopoczucie się nie poprawi. Założenie prowadzenia diety eliminacyjnej już znasz. Musisz jednak wiedzieć, żeby samej nie wprowadzać diety eliminacyjnej do jadłospisu swojego malucha. Musisz zrobić to pod kontrolą lekarza. Jeśli alergia została rozpoznana i lekarz decyduje się na usunięcie danej grupy pokarmów z diety to poinformuje Cię o czasie leczenia. Zakłada się, że czas eliminacji produktów powinien wynosić między 6-12 miesięcy. Jednak jest on  zawsze indywidualny dla każdego pacjenta. Alergolog, ustalając ramy czasowe takiej formy leczenia bierze pod uwagę wiek, czas jaki upłyną od postawienia diagnozy, sposób żywienia, występujące objawy, ewentualne reakcje krzyżowe oraz rodzinne obciążenia alergia lub atopią.

Powiem Ci, że pierwsze efekty diety eliminacyjnej są widoczne już po 3-4 dniach. Dziecko robi się spokojniejsze, bole brzuszka łagodnieją. Niestety, na polepszenie stanu skóry trzeba dłużej poczekać, nawet ok 2-3 tygodni. Co nie zmienia faktu, że już po kilku dniach, jest widoczna poprawa.

Jak sama widzisz, potrzebujesz pomocy alergologa. Działając samodzielnie, możesz więcej zaszkodzić niż pomóc.

Dieta eliminacyjna na wszelki wypadek

TO JEST NAJGORSZA RZECZ JAKA MOŻESZ ZROBIĆ SWOJEMU ALERGIKOWI!!!

Więcej krzywdy zrobisz, nie podając nawet tych najpowszechniejszych alergenów, niż podawać je w kontrolowany sposób. Bardzo Cię proszę, nie eliminuj produktów po pojawianiu się 1 krostki na policzku. O usunięciu pokarmów z diety alergika lub matki karmiącej może decydować tylko i wyłącznie lekarz. Decyzja ta jest podejmowana na podstawie badań i obserwacji. Nie “na oko”!

Zgodnie z aktualnymi rekomendacjami AAP z 2019 (Amerykańska Akademia Pediatrii), nie zaleca się i nie uważa diety eliminacyjnej jako metody zapobiegającej alergii u dziecka. W przeprowadzonych badaniach nie udowodniono wpływu związanego z eliminacją alergenu z diety, a ryzykiem rozwoju alergii u zdrowego niemowlęcia. 

Takie same stanowisko przyjmuje EAACI ( Europejska Akademia Alergologii i Immunologi Klinicznej). Ta instytucja, rozszerza swoje badania i rekomendacje o okres prenatalnym, czyli ciąże. Wcześniejsze zalecenia dotyczące eliminacji najpowszechniejszych alergenów, kobiety w III trymestrze ciąży, obciążonych atopią, zostały wycofane. Wyniki przeprowadzonych badań, u kobiet z dużym ryzykiem atopii u niemowląt, nie potwierdziły zasadności stosowania diety eliminacyjnej. Krótko mówiąc, jest to bez sensu i bez znaczenia.

Jeśli chcesz, by twój maluszek nie miał alergii to: KARM PIERSIĄ. Obie wspomniane wyżej instytucje, AAP i EAACI, zalecają karmienie naturalnie przez pierwsze 4-6 miesięcy i unikać podawania pokarmów uzupełniających w pierwszych 4 miesiącach życia. I na to są już badania i konkretne wyniki. Wiec jeśli chcesz zrobić coś na wszelki wypadek, to karm piersią.

Zastosowanie diety eliminacyjnej jest zasadne u matki karmiącej tylko w przypadki alergii pokarmowej matki lub dziecka, ewentualnie w trakcie diagnozy. Pod nadzorem lekarza!

Dieta eliminacyjna matki karmiącej

Zacznę od powtórzenia, ze dietę eliminacyjna, szczególnie dla matki karmiącej, może wprowadzić tylko i wyłącznie lekarz. Decyzja ta musi być oparta o wywiad, badania i analizę objawów. Stosują eliminacje samodzielnie, możesz więcej zaszkodzić niż pomóc.

Karmienie piersią jest uznawane za najsilniejszy czynnik wpływający na występowanie alergii pokarmowej i AZS. Według badań AAP z 2019 ( Amerykańska Akademia Pediatrii) wyłączne karmienie piersią przez pierwsze 3-4 miesiące życia zmniejsza ryzyko AZS w pierwszych 18 miesiącach życia. Musisz tutaj pamiętać, że mleko matki spełnia wymogi żywieniowej niemowlaka do 6 miesiąc życia w 100% i nie musisz swojego malucha niczym dokarmiać ani przepajać. Ważne jest by Twój codzienny sposób żywienia w czasie laktacji zawierał dużo różnorodnych produktów, dieta była zdrowa i zbilansowana. Bez eliminacji potencjalnych alergenów!

Co jest najważniejsze, by z powodów objawów alergii nie rezygnować z karmienia piersią. Tylko dzięki naturalnemu mleku matki masz realny wpływ na rozwój silnego układu odpornościowego.

Eliminacja pokarmów w praktyce matki karmiącej

Jeśli jednak już masz zalecenie od lekarza, związane z wprowadzeniem diety eliminacyjnej, musisz się do tego przyłożyć. Pozwól, że pozostanę przy przykładzie alergii na białka mleka krowiego. Musisz pamiętać, by czytać składniki produktów jakie spożywasz. Przed zjedzeniem posiłku poza domem, zastanów się, czy mógł być przygotowany ze składników mogących mieć mleko w składzie. Jako przykład przytoczę margarynę powszechnie dawaną do pieczywa i wyrobów cukierniczych. Jedząc np. kajzerkę, mało kto myśli, że ma w składzie margarynę zawierająco mleko.

Powinnaś jeszcze pamiętać, że dieta eliminacyjna dla niemowlaka karmionego piersią, pokaże rezultat ciut później. Może tak być, że alergeny z Twojego posiłku będą w Twoim mleku nawet przez 3 dni. Przy czym reakcja alergiczna u niemowlaka może pojawić się też nawet 3 dni po kontakcie. Czyli już mamy tydzień diety, kiedy nie masz żadnych rezultatów. Jeśli w tym momencie się poddasz, to wszystkie Twoje starania pójdą na marne. Musisz ciągnąć to dalej. Zatem, dopiero po 6 dniach, maluszek ma możliwość zacząć „oczyszczać” się z alergenu. U dorosłego alergika, może trwać to nawet 10-14 dni. Właśnie dlatego, minimalny okres diety eliminacyjnej to 14 dni. Z mojego doświadczenia powiem Ci, że dopiero po 14 było widać pierwsze delikatne efekty. A jednoznaczna poprawa, u moich dzieci, była widoczna dopiero w 3 tygodniu eliminacji alergenu.

Zasady diety eliminacyjnej

Prawidłowo prowadzona dieta eliminacyjna, jest kluczem do sukcesu. Zarówno do prawidłowej diagnostyki oraz do udanego leczenia. Musisz wiedzieć, że spoczywa na Tobie duża odpowiedzialność. Twoje zaangażowanie i odpowiedzialne podejście ułatwi pracę lekarzowi, a przede wszystkim wpłynie na zdrowie Twojego alergika. Przytoczę Ci kilka zasad, jakie sama stosuję i muszę przyznać się, ze się sprawdzają.

• czytaj wszystkie składy produktów– niech nie zmylą Ciebie duże nagłówki na etykiecie np. „bez laktozy” , „vegan”, „free milk” itp. To nie oznacza, że w składzie nie ma potencjalnych alergenów.
• gotuj sama w domu – sugeruję na czas wprowadzenia diety nie jeść na mieście i nie korzystać z cateringu. Stosuję tutaj zasadę ograniczonego zaufania. Nie mam pewności co do sposobu przygotowania (czystości) oraz ciężko dokładnie sprawdzić listę składników np. dania w restauracji lub cateringu.
• pytaj o listę alergenów– szczególnie w piekarni lub sklepie z wędlinami. producenci dodają różne produkty i czasami naprawdę można się nie miło zaskoczyć.
• pamiętaj o reakcjach krzyżowych – ma to szczególnie znaczenie przy alergiach wziewnych oraz alergiach na grupy pokarmów. Przykładowo do alergii na brzozę, w okresie pyleń może uczulać jabłko, gruszka itp. Są też grupy pokarmów, jak groch, fasola, ciecierzyca, soczewica.
• szukaj i stosuj zamienniki – jest to na początku dość trudne. Gdy znajdziesz już swoje zamienniki w diecie okaże się, że to jest do zorganizowania. Są możliwe roślinne zamienniki mleka, jajka czy ziemniaków.
• staraj się zbilansować i urozmaicać posiłki – dieta eliminacyjna jest restrykcyjną dietą dlatego ważne jest by odpowiednio zbilansować niedobory wyeliminowanych produktów. W miarę możliwości warto eksperymentować w kuchni. Ważne jest by nie dopuścić do niedoborów pokarmowych.

Podsumowanie:

Jak sama widzisz, wprowadzenie diety eliminacyjnej nie jest prostym zadaniem. Prawidłowo stosowana dieta może dużo pomóc. Jednak niewłaściwie wprowadzona, dużo zaszkodzić. Musisz pamiętać o kilku ważnych elementach.

• Dietę eliminacyjną możesz wprowadzić tylko po konsultacji z lekarzem.
• Dieta eliminacyjna jest elementem leczenia i formą diagnostyki alergii.
• Wprowadzenie diety eliminacyjnej umożliwia przeprowadzenie prób prowokacyjnych.
• Karmienie piersią jest jedynym udowodnionym czynnikiem zmniejszającym prawdopodobieństwo wystąpienia atopii.
• Dieta eliminacyjna daje pierwsze efekty już po 3-4 dniach, jednak w zależności od potrzeb powinna trwać od 2-4 tygodni.
• Powinnaś czytać wszystkie składniki produktów oraz poszukać zamienników produktów wyeliminowanych z diety.

Jakie Ty masz doświadczenia w stosowanej diecie eliminacyjnej? Czy pokrywają się z moimi? Jak sobie radzisz oraz czy jest coś czym mogłabyś podzielić się z innymi mamami? Zachęcam do komentowania 🙂