Przyczyny powstawania alergii

Często słyszysz, że kiedyś ludzie nie cierpieli z powodu alergii i jest ona nowym wymysłem. Jak się okazuje, alergie są z nami od starożytności, a rozwój cywilizacji i medycyny sprawił, że wiemy o niej coraz więcej. Jako przyczyny alergii, możemy wymienić szereg czynników środowiskowych oraz dziedziczenie.

Alergia stara jak świat

Jak często spotykasz się z określeniem : “Skąd te wszystkie alergie się wzięły? Kiedyś ich nie było?“ Zdanie wyjściowe na dłuższą pogawędkę. Zaczynają się wtedy gdybania, że to przez zanieczyszczenie powietrza, cywilizacje, chemie w produktach spożywczych itd…..Nie mówię, że to nie ma znaczenia. Nie będę tego negować.

Jednak alergia nie jest chorobą, która pojawiła się 10 lat temu. Nie jest to coś nowego i coś czego nie było w naszych rodzinach na przestrzeni pokoleń. Alergicy byli kiedyś i są teraz. W naszej rodzinie też….ale zacznijmy od początku. Od początku alergii….czyli od kiedy?

…OD STAROŻYTNOŚCI!

Światowe zapiski o alergii

Właśnie tych czasów sięgają pierwsze wzmianki zjawisk opisujących reakcje alergiczne!!! Tak, dobrze czytasz. Mówi o niej egipska tablica grobowa faraona Menesa pochodząca z 2641 roku przed Chrystusem. Zmarł on w wyniku użądlenia przez osę. Zaciekawiłam??

To czytaj dalej:

• W starożytnej Babilonii znano już objawy nietolerancji białka jajka
• Antyczna Grecja (Hipokrates) i Rzym (Galen) opisują objawy nietolerancji sera i mleka
• W 1190 roku Majmonides wydał traktat o leczeniu astmy
• W 1819 trwały badania nad katarem i gorączką sienna, reakcjami na pyłki roślin
• 1911 roku L.Noon wprowadził odczulanie

Tak w wielkim skrócie wyglądała światowa alergologia. A co z nasza Polską?

Historia alergologii w Polsce

Wcale nie byliśmy 100 lat za … światową medycyną. 

W polskojęzycznych XVIII – wiecznych poradnikach medycznych opisywano sposoby radzenia sobie z astmą. Natomiast od początku XX wieku trwają intensywne badania i rozwój wiedzy na temat zjawisk związanych z alergią i chorobami alergicznych. Już w 1939 roku w Klinice Dermatologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, podejmowano pierwsze próby odczulania. W celu upowszechniania podstaw alergologii, wydano tłumaczenie podręcznika “Alergia i choroby alergiczne”. W okresie powojennym, od 1945 roku, nastąpił burzliwy rozwój alergologii klinicznej, powstawały oddziały alergologii oraz powstało Polskie Towarzystwo Zwalczania Chorób Alergicznych.

Całokształt  Polskiej alergologii można podzielić na 2 okresy, wyznaczone przez odkrycie immunoglobiny IgE (1945-1966). Okres przed jej odkryciem jest słabo opracowany. Natomiast drugi okres, po odkryciu, to dynamiczny rozwój i szereg ważnych wydarzeń, mających znaczenie do dziś m.in. założenie Polskiego Towarzystwa Alergologicznego w 1982 roku.

Tyle z historii…myślę, że powyżej jest wystarczająco dużo dowodów na obecność alergii wśród nas od …..od zawsze. Aż od czasów faraonów 😊 Kiedyś po prostu mniej się o tym mówiło, ludzie mniej wiedzieli o alergiach i się nie badali….niestety, zdarzało się, że ktoś zmarł w wyniku wstrząsu lub miał biegunkę przez tydzień czasu. Nikt tym za bardzo się nie przejmował i nie szukano przyczyn takich zdarzeń, czyli alergii.

Alergia jako choroba cywilizacyjna

Już ustaliliśmy, że historia alergii jest bardzo długa i nie jest to wymysł współczesnego świata. Więc, dlaczego jest coraz więcej alergików? Szczególnie w krajach rozwiniętych.

Jako mama, na pewno nie raz zadawałaś sobie pytanie: „Skąd się wzięła alergia u mojego dziecka?” Szukasz przyczyny alergii i związanych z nią niedogodności. Jest to bardzo trudne i kłopotliwe pytanie. Nie ukrywajmy, że prawdopodobnie nigdy w 100% nie uzyskamy na nie odpowiedzi. Jednak, aby zaspokoić Twoja ciekawość, cos Ci podpowiem. Przyczyny alergii można ogólnie podzielić na dwie kategorie. Genetyczne i środowiskowe.

Dziedziczenie alergii

Podążając za jednym ze znanych haseł: „masz to w genach”! Mogę Ci powiedzieć, że ALERGIĘ MASZ W GENACH! Czy zatem alergia jest chorobą genetyczną? Nie, nie jest, ale możesz ją odziedziczyć.

A teraz po kolei. Dziedziczenie to przekazywanie cech rodziców dla ich potomstwa. Z lekcji biologii, pewnie kojarzysz pojęcia takie jak: chromosomy, nukleotydy, mutacje i gen. O tym właśnie teraz mówię. Materiał genetyczny zawarty jest w chromosomach, a za przekaz informacji genetycznej odpowiadają nukleotydy tworzące geny i wchodzące w skład DNA. Jeśli w genie wystąpi mutacja, powoduje to nieprawidłowe funkcjonowanie procesów fizjologicznych i zmiany chorobowe w organizmie. Szereg badań genetycznych, potwierdził, że u osób z alergią, astmą czy AZS można wyodrębnić mutacje w konkretnych genach. Oznacza to, że naukowcy wiedzą, jaki gen odpowiada za atopie, astmę, AZS. Obecnie szacuje się, że ponad 120 genów ma związek z astmą i atopią.

Jeszcze tylko dopowiem ciekawostkę. Wykazano, że astma alergiczna pojawia się w przypadku 20-36% dzieci, jeśli oboje rodziców ma astmę. Ryzyko rozwoju astmy, znacznie wzrasta u bliźniąt jednojajowych w porównaniu z bliźniętami dwujajowymi.

Jeśli chcesz, abym napisała więcej na temat genów i dziedziczenia alergii, napisz w komentarzu. Może warto rozwinąć ten temat?

Wpływ środowiska na rozwój alergii

Obecnie, coraz częściej słyszysz o niekorzystnym wpływie środowiska na nasze zdrowie. Powstaje szereg badań i publikacji w tym temacie. Tak jest również w przypadku alergii. Został udowodniony wpływ środowiska na rozwój alergii. Nawet wyróżniono kilka najpowszechniejszych bodźców, mających największe powiązanie z chorobami alergicznymi. Zostały one zakwalifikowane jako czynniki środowiskowe.

Do środowiskowych przyczyn alergii można zaliczyć m.in:

Ciąża i dziecko:

• wiek urodzenia dziecka,
• stres,
• powikłania ciążowe i czas trwania ciąży,
• leki przyjmowane w ciąży,
• stosowane diety,
• sposób karmienia niemowląt,
• otyłość wśród dzieci,
• aktywność fizyczna.

Czynniki drażniące:

• Czynniki drażniące:
• palenie papierosów,
• zanieczyszczenia powietrza,
• czynniki klimatyczne,
• warunki mieszkaniowe,
• kontakt z alergenami.

GENY + ŚRODOWISKO = ALERGIA

To pora na konkrety. Rozwój chorób alergicznych jest skutkiem genetycznych predyspozycji i ekspozycji środowiskowej na alergeny. Duże znacznie na różnorodność reakcji fizjologicznych ma „moment” ich nasilenia. Czy słyszałaś kiedyś o „oknach czasowych”?

Dla przypomnienia, jest to okres zwiększonej podatności organizmu na „przekształcenia”. Następują one w okresie prenatalnym, wczesnego dzieciństwa oraz dojrzewania. Jeśli następuje genetyczna predyspozycja, to silna ekspozycja na negatywne czynniki środowiskowe, w czasie tych „okien czasowych”, z dużym prawdopodobieństwem da objawy alergii. Zatem, jeśli w genach masz przekazaną „wrażliwość” na alergen, to przy dużym lub długim kontakcie z nim, Twój organizm może na niego „reagować”. Czyli stajesz się alergikiem.

Biorąc pod uwagę tylko i wyłącznie czynniki środowiskowe, dostrzegamy, że wraz z rozwojem cywilizacji jest coraz większa ekspozycja na czynniki drażniące. Większe mamy zniszczenie powietrza, powszechne jest palenie papierosów, czy też rutynowe branie leków. Ponadto statystyki dowodzą, że kobiety coraz później zachodzą w ciąże i w trakcie jej przeżywają szereg stresujących sytuacji. To wszystko jest związane z rozwojem cywilizacji. Jest coraz powszechniejsze. Połączenie czynników cywilizacyjnych z naszymi genami (czasami wystarczy tylko jeden element obciążający) może dać nam mieszankę wybuchową: ALERGIE!

Wszechobecna alergia

Osobiście uważam, że choroby alergiczne są często bagatelizowane. Zarówno przez nas samych jak i przez niektórych lekarzy. Nawet jeśli uznamy, że alergia jest chorobą cywilizacyjną to ważne jest właściwe postępowanie. Jeśli nigdy nie miałeś obaj alergii, nie jest powiedziane, że nie jesteś alergikiem. Nie wiesz, kiedy pojawi się u Ciebie pierwsza reakcja alergiczna lub nawet wstrząs anafilaktyczny. Biorą pod uwagę, statystyki, to widać, ze z każdym rokiem przybywa osób ze stwierdzona alergią.

Zatem pora na przykłady:

• Nawet niepozorny nieżyt nosa związany z okresem pyleń roślin powoduje zmęczenie, brak koncentracji, senność w ciągu dnia. Jak to przekłada się na efektywność naszej pracy (dorosły alergik)? Jak przekłada się na radość z zabawy dla naszego malucha? A może nasz maluszek ciągle tylko marudzi i chce bajki oglądać, zamiast bawić się na placu zabaw, gdzie jest dużo pyłków…
• Osoby z objawami alergii mogą powodować wypadki samochodowe. Ma to też miejsce przy przyjmowaniu leków antyhistaminowych starszej generacji, które wpływają na zdolność kierowania pojazdem. Aż co 5 wypadek na drodze jest spowodowany przez osoby przyjmujące leki upośledzające sprawność psychofizyczną (w tym leki na alergie).
• Przykład z mojej rodziny: Mój dziadek przez całe życie nie jadł ziemniaków. W rodzinie wszyscy się z niego śmiali, że ma wymysły (dziadek mieszkał na wsi i uprawiał ziemniaki). Nawet “przemycony” kawałeczek ziemniaka potrafił wyczuć. Twierdził, że po ziemniakach boli go brzuch i ma biegunkę… Kiedyś: Dziwak z niego, jak można nie jeść ziemniaków Dziś: Alergik, ma alergie na ziemniaki :P:P
• Ja sama nigdy nie miałam alergii. Do momentu, gdy okazjonalnie zaczęłam przebywać w pomieszczeniu z zarodnikami pleśni…po 4 latach…diagnoza: Alergia na pleśń!

Jakimi historiami Wy możecie się podzielić? W komentarzach poniżej napiszcie, co uważacie o Alergii jako chorobie cywilizacyjnej. Może jednak uważacie ją za wymysł współczesności? Piszcie 🙂

Podsumowanie:

• Alergie są znane już od starożytności
• XXI wiek, to okres rozkwitu alergologii, badań i statystyk
• Razem z genami przekazywana jest predyspozycja do alergii,
• Alergia nie jest chorobą genetyczną
• Czynniki środowiskowe „aktywują” rozwój alergii i powstawanie chorób alergicznych
• Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że ma alergie
• Nawet jeśli nigdy nie miałeś objawów alergii, to możesz zostać alergikiem

Źródło:

1. https://www.termedia.pl/pulmonologia/Alergia-choroba-cywilizacyjna-Czy-leki-moga-zmniejszyc-objawy-,34461.html
2. Obtułowicz K., Alergologia, PZWL,Warszawa 2016
3. Pawliczak R., Alergologia-kompendium, Termedia, Poznań 2018