Podawanie leków dzieciom w przedszkolu

Getting your Trinity Audio player ready...

Zapisując do przedszkola alergika, jesteś świadoma sytuacji, jakie mogą nastąpić w momencie kontaktu z alergenem. Doskonale wiesz, jak ważne jest podanie odpowiedniego leku, jak najszybciej. Zastanawiasz się czy opiekunki w przedszkolu mogą podać lek przeciwhistaminowy lub nawet adrenalinę? Poniżej wyjaśnię Ci kilka prawnych aspektów.

Rzeczywistość

Skoro już wiemy, że przedszkole może odmówić przyjęcia alergika, pora Droga Mamo pójść krok dalej. Szukamy odpowiedzi na pytanie „Czy w przedszkolu, mogą podać dziecku leki i adrenalinę?”

Niby proste pytanie, dla niektórych zdumiewające, jednak odpowiedź nie jest aż taka jednoznaczna. Rzeczywistość, która spotyka rodziców alergików jest co najmniej TRUDNA. Niestety, przepisy prawa oświatowego, nie ułatwiają nam tego zadania. Są mało precyzyjne i delikatnie mówiąc: przestarzałe. Próbując odpowiedzieć na powyższe pytania, musimy zajrzeć do kilku ustaw.

Podawanie leków i adrenaliny w przedszkolu

Można podać, ale…. brakuje nam konkretnych regulacji prawnych, a niektóre aspekty rozbijają się o ustawę aż z 1982 roku [1]. Możemy w niej odczytać, że nauczyciele nie mają obowiązku podawania leków i wykonywania czynności medycznych przy dziecku. Jednocześnie kwestie tą porusza komunikat Ministerstwa Zdrowia[2]. Wskazuje on, że w sytuacjach nagłych, gdy stan zdrowia dziecka wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej, nauczyciel, dyrektor lub pielęgniarka są zobowiązani do udzielenia pomocy przedmedycznej w zakresie posiadanych umiejętności, wezwania karetki pogotowia i zawiadomienia rodziców dziecka. W przypadku braku pielęgniarki (nie ma wymogu zatrudniania w przedszkolach), zadania związane z podaniem dziecku przewlekle choremu leku lub wykonaniem innej czynności medycznej mogą przejąć inne osoby. Warunkiem jest odbycie przeszkolenia w tym zakresie oraz wyrażenia pisemnej zgody.

Nieprawda głoszona przez ratowników medycznych

Opiekunki w przedszkolu są regularnie szkolone przez ratowników medycznych. Musisz jednak wiedzieć, że wielu z nich na swoich szkoleniach przekazuje mylne informacje. Twierdzą, że pracownicy przedszkola nie mogą podawać leków, ponieważ nie są osobami uprawnionymi ze względu na brak przeszkolenia medycznego (tj. nie są lekarzem, pielęgniarką lub ratownikiem medycznym). Informują opiekunki o skutkach związanych z odpowiedzialnością prawną, w sytuacji podania leków. TAK NIE JEST! To powoduje, że przedszkolanki boją się podpisywać z rodzicami umowy na podawanie alergikowi leków.

Na szczęście, na pomoc nam przyszła ustawa [3] o opiece zdrowotnej podczas pobytu ucznia w szkole oraz stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich [4] w sprawie podawania leków dzieciom z chorobami przewlekłymi w przedszkolach.

Zatem, opiekunki w przedszkolu nie mają obowiązku podania leków dziecku przewlekle choremu. Jedyne światełko w tunelu to dobrowolne podpisanie pisemnej zgody na podawanie leku i wykonywanie czynności medycznych przy dziecku.

Kto może podać adrenalinę?

Każdy świadek zdarzenia, niezależnie od posiadanych kwalifikacji medycznych. Wymagająca jest jedynie wiedza dotycząca sposobu jego podania oraz wskazań do aplikacji. Jest to stanowisko sekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia, Waldemara Kraski z dnia 11.02.2022 [6]. W swoim wystąpieniu odwołuje się do charakterystyki produktu leczniczego. W związku tym, gdy lekarz stwierdza potrzebę posiadania EpiPena, zaleca się przeszkolenie osób z jego najbliższego otoczenia m.in. opiekunów dziecka w przedszkolu.

Teraz podsumuję tą wypowiedź, najprościej jak potrafię.

Jako rodzice mamy obowiązek przekazać przedszkolu wszystkie informacje o stanie zdrowia dziecka, dostarczyć zaświadczenia i przeszkolić opiekunki w zakresie podawania leków dziecku (jeśli zostanie zawarta umowa pisemna). Opiekunki mogę podać adrenalinę i leki w zakresie posiadanej wiedzy. Dlatego tak ważne jest zapewnienie pracownikom przedszkola odpowiedniej wiedzy i przygotowanie ich do bezpiecznej oraz skutecznej opieki nad naszym alergikiem.

Jest jeszcze jedna sprawa. Zgodnie ustawą o Państwowym Ratownictwie Medycznym [7] oraz ustawie o wyrobach medycznych [8], podanie adrenaliny nie mieści się w zakresie udzielenia pierwszej pomocy. Dzieje się tak, gdyż nasz ustawodawca nie kwalifikuje adrenaliny do wyrobów medycznych wydawanych bez recepty. Na szczęście, naszych alergików, rozpoczęły się prace nad rozszerzeniem tej ustawy. Teraz oczekujemy na opracowanie przez Polskie Towarzystwo Alergologiczne zaleceń postępowania dotyczących opieki nad dziećmi z alergiami w przedszkolach i szkołach.

Umowa dotycząca podawania leków w przedszkolu?

Porozumienie zawarte pomiędzy rodzicami dziecka, a pracownikiem przedszkola powinno mieć formę pisemnej umowy. Umowa określa przekazanie przez rodziców uprawnień do wykonania czynności przy dziecku, w tym przypadku aplikacji adrenaliny. Sytuacja wygląda podobnie w przypadku podawania leków antyhistaminowych, sterydów i innych leków. 

Taka umowa musi zawierać:

1. Pełne dane obu stron : dyrektora przedszkola, (jako osoby działającej w imieniu organu prowadzącego) oraz rodziców dziecka.
2. Procedurę podawania leków (nazwy leków, dawkowanie, uwarunkowanie podania leków doraźnych np. przy ataku astmy).
3. Wskazanie osób podających leki. Zaleca się wskazanie minimum dwóch opiekunek, ze względu na możliwą nieobecność jednej osoby, jest szansa, że będzie druga.
4. Pieczątkę i podpis dyrektora przedszkola oraz podpisy rodziców i pracowników zobowiązujących się do podania leków.
5. Zaświadczenie od lekarza.

Możesz skorzystać z mojego wzoru umowy rodziców z przedszkolem dot. podania leków.

Podpisanie umowy o podawanie leków – rzeczywistość

Prawdopodobnie okaże się, że pracownik przedszkola nie będzie chciał wziąć na siebie odpowiedzialności. Trzeba przyznać, że w rzeczywistości większym problemem jest “podpisanie umowy” na aplikacje adrenaliny, niż na podanie leków, szczególnie tych regularnie przyjmowanych. Przy aplikacji adrenaliny, a nawet o jej myśleniu towarzyszy nam strach. Po pierwsze, strach przed podaniem zastrzyku, a po drugie, strach przy właściwej ocenie sytuacji. Pracownik przedszkola (znając naszego alergika jedynie z ok. 40 godzin tygodniowo) musi ocenić, czy obecny stan zdrowia i samopoczucia dziecka jest już wstrząsem anafilaktycznym czy jeszcze nie. To bardzo trudne zadanie. Trudne i odpowiedzialne. Opiekunki najzwyczajniej boją się tej odpowiedzialności.

Zatem, może się zdarzyć sytuacja, gdy będzie fizyczny problem z podpisaniem takiej umowy.

Jednak nie poddawajmy się. Określenie zasad, sposobu postępowania oraz udzielenia pomocy dziecku z alergią podczas pobytu w jednostce oświatowej, jak również zapewnienie odpowiednich szkoleń dla pracowników, pozostaje w kompetencji dyrektora przedszkola, we współpracy z rodzicami dziecka oraz lekarzem sprawującym nad nim opiekę.

Moim zdaniem

Osobiście wychodzę z założenia, że lepiej próbować rozmawiać z dyrekcją i opiekunkami. Na chwilę obecną się na tym nie zawiodłam. Powiem Wam coś! Ja nie podpisywałam, żadnej umowy. Może to i źle. Nie było jeszcze sytuacji kwalifikującej do użycia adrenaliny. Mam nadzieję, że nigdy jej nie będzie i że nie będę żałować braku pisemnej umowy. Jednak były sytuacje “podbramkowe”, gdzie podawane były inne leki doraźne. Świetnie wtedy opiekunki sobie poradziły. Rzeczywiście, potrafiły i po 3 razy dziennie do mnie dzwonić i pytać, rozmawiać i planować. Jednak mi to nie przeszkadza. Wiem, że robią to dla dobra mojego dziecka.

Nasza historia kariery przedszkolaka

Teraz opowiem Wam jak było w przypadku przyjęcia mojego alergika do przedszkola. Jestem bardzo zadowolona z działań podjętych przez Panią dyrektor i chcę podać Wam je jako wzór.

Mój alergik, zakwalifikował się do przedszkola. Jednak dopiero po zakończeniu rekrutacji, uzyskaliśmy szczegółowe wyniki badań (test ALEX). W wynikach okazało się, że nie jest z jego alergią tak prosto, jak nam się dotychczas wydawało. Umówiłam się na wizytę u Pani dyrektor. Pokazałam jej wyniki badań i szczerze porozmawiała. Do naszej rozmowy dołączyła główna kucharka (przygotowująca posiłki dla dzieci z dietami) oraz intendentka. Dużo padło pytań, długa to była rozmowa oraz bardzo owocna. Opisałam dla Was etapy przygotowania alergika do przedszkola w osobnym artykule.

Kolejnym krokiem był szereg zaświadczeń od lekarza m.in. o podawanych lekach i osobne zaświadczenie o podaniu adrenaliny. Po rozpoczęciu roku przedszkolnego, pierwsze 2 tygodnie ja nosiłam do przedszkola posiłki. Kucharki się przygotowywały i przyglądały. Przedszkole zakupiło osobne deski do krojenia, garnek i patelnie do przygotowywania posiłków dla synka. Z tygodniowym wyprzedzeniem dostaję na maila jadłospis. Następnie razem z intendentką modyfikujemy jadłospis pod kątem diety synka. Na tej podstawie, kucharki przygotowują posiłki lub ja przynoszę swoje danie (jeśli przedszkole ma kłopot w zastąpieniu jakiegoś dania).

Instrukcja pomocy dla alergika

Przy pomocy demonstratora EpiPen’a, pokazałam dla opiekunek jak go używać. Otrzymały też przygotowany przeze mnie PLAN POMOCY. Ponadto opowiedziałam im, o sytuacjach jakie już miały miejsce (żeby wiedziały jak przebiegały objawy alergii i co wtedy robiłam), kiedy podawać i jak podawać leki. Każdy lek został opisany numerami telefonów do mnie i męża, imieniem i nazwiskiem mojego dziecka oraz dawkowaniem.

Po tym “szkoleniu”, zostałam przez opiekunki i dyrekcje poproszona o przeprowadzenie takiego samego spotkania na Radzie Pedagogicznej. I to był STRZAŁ W DZIESIĄTKĘ! Dzięki posiadanemu na spotkaniu demonstratorowi adrenaliny, każda Pani mogła sama zrobić dla siebie „zastrzyk”. To było niesamowite, jak bardzo wszyscy byli poruszeni tym co powiedziałam i zaangażowani. Oni potrzebowali tej wiedzy.

Okazało się, że w ich rodzinach też jest wielu alergików, zaczęli opowiadać swojej historie. Pod koniec naszej rozmowy, padły mocne słowa. Obecne Panie stwierdziły, że lepiej się czują z posiadana wiedzą. Zdają sobie sprawę, że wstrząs anafilaktyczny może spotkać każde inne dziecko w przedszkolu oraz członka ich rodziny. Taka postawa jest niezwykle motywująca!

Tak właśnie wyglądała moja historia w wielkim skrócie.

A u Ciebie jak było? Podziel się w komentarzu swoimi doświadczeniami. Każda taka historia buduje w nas, rodzicach alergików, wiedzę o świecie otaczającym nasze dzieci. Śmiało, poszerzamy nasz światopogląd!!!

Podsumowanie:

• Obecnie brakuje regulacji prawnych dotyczących podawania leków w przedszkolu.
• Personel przedszkola ma obowiązek udzielenia pomocy przedmedycznej.
• EpiPen może podać każdy świadek zdarzeniem, posiadający odpowiednią wiedzę o aplikacji i chorobie dziecka.
• Podanie leków przez opiekunki jest możliwe na podstawie zawartej umowy pomiędzy rodzicami a pracownikiem przedszkola.
• Warto rozmawiać i być człowiekiem. Może uda się, razem z dyrekcją, wypracować wspólny front ochrony Twojego malucha.

Drogie Mamy, teraz wprost!

To na nas spoczywa odpowiedzialność przeszkolenia opiekunek! Im więcej informacji przekażemy i lepiej je przygotujemy, prawdopodobnie będą się mniej bały. Pamiętaj, że największy strach powoduje brak wiedzy! Jeśli dobrze przygotujesz przedszkole do opieki nad swoim maluchem, to jest nadzieja na uratowanie mu życia, w sytuacji wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego. Zwiększy, też komfort życia w sali przedszkolnej i placu zabaw oraz zapewni bezpieczeństwo przy posiłku.

Nie możesz tutaj liczyć na pomoc lub przeszkolenie przez firmy zewnętrzne (co nie zmienia faktu, że są ratownicy medyczni, którzy robią  przeszkolenie z użycia EpiPen’a).

Dla Twojego alergika, Droga Mamo, Ty jesteś najlepszym specjalistą na świecie. I żadna firma zewnętrzna (która nawet opowie o aplikacji adrenaliny) nie przekaże odpowiedniej wiedzy o stanie zdrowia Twojego dziecka. Pamiętaj, że istotne jest również opisanie objawów alergii jakie miały miejsce w przeszłości! Dzięki temu, przedstawimy pewien „obraz” problemu i zwrócimy uwagę na ważne objawy.

Do dzieła!! Masz mało czasu i dużo do zrobienia!!!!

Źródło:

1. Ustawa z 26 stycznia 1982r. -Karta Nauczyciela (tekst jedn.: (Dz. U. z 2021 r. poz. 1762 oraz z 2022 r. poz. 935 i 1116)
2. Ministerstwo Zdrowia, Departament Matki i Dziecka, „Stanowisko w sprawie możliwości podawania leków dzieciom przez nauczycieli w szkole i przedszkolu” z dnia 4 maja 2010 r. http://www.archiwum.mz.gov.pl/zdrowie-i-profilaktyka/zdrowie-matki-i-dziecka/zdrowie-ucznia/uczen-przewlekle-chory-w-szkole/stanowisko-w-sprawie-mozliwosci-podawania-lekow-dzieciom-przez-nauczycieli-w-szkole-i-przedszkolu/
3. Ustawa z dnia 12 kwietnia 2019 r. o opiece zdrowotnej nad uczniami http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20190001078
4. Rzecznik Praw Obywatelskich w sprawie zasad podawania leków dzieciom z chorobami przewlekłymi w przedszkolach https://www.rpo.gov.pl/pl/content/rzecznik-w-sprawie-zasad-podawania-lekow-dzieciom-z-chorobami-przewleklymi-w-przedszkolach
5. art. 162 pkt 1 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r. poz. 1138)
6. https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-mz-dzieci-adrenalina-placowki-oswiatowe
7. ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. z 2021 r. poz. 2053, z późn. zm.),
8. ustawy  z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 186),